ZAGROŻENIA W TRANSPORCIE TOWARÓW NIEBEZPIECZNYCH

W celu zminimalizowania lub nawet całkowitego wyeliminowania możliwości wykorzystania towarów niebezpiecznych w celu dokonywania zamachów terrorystycznych wprowadzono w Umowie ADR dział 1.10, który dotyczący ochrony towarów niebezpiecznych. Przepisy te określają obowiązki poszczególnych uczestników operacji transportowych związanych z przewozem drogowym towarów niebezpiecznych. W tym miejscu należy jednak zwrócić uwagę na niski poziom świadomości realnych zagrożeń, który pokutuje wśród przewoźników, spedytorów czy nadawców. Taka ocena ryzyka wynikać może z faktu iż do tej pory nie wykorzystano towarów niebezpiecznych do przeprowadzenia zamachów oraz zmniejszonej, w ostatnich latach aktywności komórek terrorystycznych. Jest to przekonanie z gruntu błędne ponieważ zagrożenie pozostaje, a członkowie grup terrorystycznych to osoby często bardzo fanatyczne
i zdeterminowane. Obszarem, który generuje największe zagorzenie powstania zdarzeń nie pożądanych jest środowisko przewozu, a każde zdarzenie drogowe z udziałem towarów niebezpiecznych powoduje konsekwencje w postaci potencjalnych bądź realnych ofiar
i strat jak również blokady, często dłuższej, szlaków komunikacyjnych.

ZDARZENIA DROGOWE Z UDZIAŁEM TOWARÓW NIEBEZPIECZNYCH

6 czerwca 2022 r. do potencjalnie niebezpiecznego zdarzenia doszło na drodze S12 ( obwodnica Lublina ). Cysterna przewożąca gaz przewróciła się całkowicie blokując drogę w kierunku Warszawy. Urządzenia pomiarowe, użyte na miejscu zdarzenia przez Straż Pożarną wykazały wyciek gazu. Ostatecznie okazało się, że cysterna była pusta jednak droga w tym miejscu pozostała zamknięta przez około sześc godzin¹.

fot. KM PSP w Lublinie

¹ https://swidnik.naszemiasto.pl/lublin-s12-zablokowane-cysterna-z-gazem-lezy-na-drodze-trwa/ar/c16-8852197fot.

4 lutego 2016 r. o godz. 17 na drogi krajowej nr 22 z droga wojewódzką nr 136 woj. lubuskie kierowca dostawczego Peugeota Boksera wymusił pierwszeństwo i wjechał wprost pod koła cysterny przewożącej propan-butan. Akcja służb trwała 25 godzin, skrzyżowanie dróg pozostało zamknięte na czas działań oraz konieczne było użycie ciężkiego sprzętu².

fot. Anna Warchoł

² https://gorzowianin.com/wiadomosc/8477-cysterna-z-lpg-w-rowie-potrzebny-80-tonowy-dzwig-zdjecia.html

6 sierpnia 2018 na autostradzie A14 koło Bolonii, na północy Włoch cysterna przewożąca skroplony gaz ziemny zderzyła się z samochodem ciężarowym, wybuchł pożar i w jego następstwie cysterna eksplodowała. W zdarzeniu tym zginęły trzy osoby, a 55 zostało rannych, w tym 14 ciężko. Konsekwencją wybuchów i pożaru było zniszczenie dużego fragment autostrady oraz zawalenie się wiaduktu w konsekwencji czego ogień rozprzestrzenił się też na usytuowany pod mostem parking na którym wiele samochodów. Usuwanie skutków zdarzenia trwało ponad sześć miesięcy³.

fot. twitter.com/poliziadistato

³https://tvn24.pl/swiat/eksplozja-cysterny-na-autostradzie-kolo-bolonii-ra859133-2022969

Przedstawione powyżej przykłady zdarzeń drogowych z udziałem pojazdów przewożących towary niebezpieczne potwierdzają realność zagrożeń i często bardzo duże straty powodowane w środowisku przewozu. Ze względu na właściwości i stosunkową łatwość wykorzystania towary niebezpieczne mogą zostać użyte jako narzędzia w szeroko rozumianej wojnie hybrydowej.

Obecna sytuacja geopolityczna związana z wojną w Ukrainie, powoduje konieczność rewizji podejścia do ochrony towarów niebezpiecznych szczególnie towarów niebezpiecznych wysokiego ryzyka. Terytorium Polski w chwili obecnej jest miejscem rozmieszczenia głównych linii zaopatrzenia wojsk Ukrainy oraz kanałów tranzytowych pomocy humanitarnej. Sytuacja strategiczna wojsk Federacji Rosyjskiej wymusza na dowodzących konieczność poszukiwania nowych, niekonwencjonalnych metod osłabiania przeciwnika. Wykorzystanie do tego celu akcji sabotażowych na linie zaopatrzenia jak najbardziej mieści się w katalogu ewentualnych działań podejmowanych przez służby rosyjskie. Akcje takie miały już miejsce w przeszłości, choćby zamach na skład broni w Vrbieticach gdzie składowana broń miała trafić do Ukrainy⁴, ponadto o planach takich operacji ostrzegają również służby ukraińskie⁵ . Wykorzystanie do sabotażu towarów niebezpiecznych jest prawdopodobne z kilku powodów:

Po pierwsze, względnie łatwy dostęp do narzędzi przeprowadzenia zamachu. Przewóz paliw i gazów skroplonych i sprężonych to lwia cześć całkowitej ilości towarów niebezpiecznych przewożonych w Polsce, dane za 2018 rok to odpowiednio 66% paliwa i 25% gazy⁶. Właściwości fizyko-chemiczne oraz sposób przewozu powodują, iż te dwa rodzaje towarów stać się mogą skutecznym narzędziem do przeprowadzenia akcji sabotażowych.

Po drugie, podatność infrastruktury drogowej oraz infrastruktury krytycznej. Konstrukcja infrastruktury drogowej, skrzyżowania bezkolizyjne, wiadukty kolejowe czy zjazdy autostradowe, w przypadku uszkodzenia, powoduje zablokowanie dwóch lub więcej szlaków komunikacyjnych na często długi okres czasu. Dodatkowo w takim przypadku zwiększa się obciążenie dróg alternatywnych i tym samym zwiększa się ryzyko powstawania niepożądanych zdarzeń drogowych, prowadzące w konsekwencji do dalszych utrudnień w transporcie.

Po trzecie, łatwość upozorowania zdarzenia drogowego. Upozorowanie zdarzenia drogowego lub awarii pojazdu nie nastręcza w tym przypadku wielu trudności, odpowiednie spreparowanie awarii układu hamulcowego bądź instalacji elektrycznej oraz skutki zdarzenia, skutecznie zatrzeć mogą ślady ingerencji. Sfingowanie wypadku drogowego nie przedstawia większych trudności szczególnie w czasie zmniejszonego natężenia ruchu lub korzystnych warunków atmosferycznych

Po czwarte, dostępność wykonawców ewentualnych aktów sabotażu. To że obszar Rzeczpospolitej Polskiej jest terenem działań służb specjalnych Federacji Rosyjskiej nie podlega dyskusji. Wykorzystanie agentów tych służb do przeprowadzenia aktu sabotażu jest poniekąd oczywiste, podobnie jak w przypadku przytoczonych tu wydarzeń z Czech. Dodatkowo wykonawcami takich ataków rosyjskie służby rekrutować mogą wśród członków półświatka bądź grup przestępczych z którymi współpracują lub nawiążą kontakt w tym celu.

Po piąte, osiągnięcie efektu propagandowo-psychologicznego. Ewentualne zaistnienie takiego zdarzenia, szczególnie w przypadku znacznych zniszczeń lub ofiar, spowoduje szeroki wydźwięk społeczny. Osiągnięcie efektu zastraszenia, przy użyciu środków masowego przekazu i mediów społecznościowych oraz komunikatorów internetowych jest oczywistym narzędziem do wykorzystania. Dodatkowo zdarzenie takie będzie źródłem wzmożonych interakcji na linii partia rządząca – opozycja powodując zaburzenie konstruktywnego procesu zarządzania krajem.

Mając na uwadze powyższe, należy uwzględnić ryzyko powstania takiego zdarzenia
w planach zarządzania kryzysowego, a przede wszystkim w planach ochrony towarów niebezpiecznych dużego ryzyka.

⁴ https://www.polskieradio.pl/399/7977/Artykul/2717847,Czeskie-media-bron-skladowana-we-Vrbieticach-miala-trafic-na-Ukraine

⁵https://wiadomosci.radiozet.pl/Swiat/Putin-moze-szykowac-zamach-terrorystyczny-w-Europie-.-Ukrainskie-CPD-alarmuje

⁶file:///C:/Users/skp/Downloads/Ewaluacja_stanu_bezpiecze%C5%84stwa_prze.pdf